Elbirliğiyle mülkiyet hali uygulamada en çok miras kalan mallarda karşımıza çıkmaktadır. Elbirliğiyle mülkiyet halinde mirasçılar; taşınmaz üzerinde, payları oranında ancak elbirliği halinde sahip olurlar. Bu durumda elbirliğiyle mülkiyete sahip olan mirasçılar, mal üzerindeki paylarını 3. Kişilere satıp devredemezler. Elbirliği halinde mülkiyette mirasçıların birlikte hareket etmeleri gerekmektedir. Paylı mülkiyet halinde ise her mirasçının kendi payı oranında bir hissesi bulunmakta olup; bu hisselerini 3. Kişilere devretme ya da başkaca bir tasarrufta bulunma özgürlüğüne sahiptirler. Ancak bu durumda önalım (şufa) hakkı gibi hususların gözetilmesi gerekmektedir. Paylı mülkiyet halinde mirasçıların birlikte hareket etmeleri aranmamaktadır.
- Elbirliyle mülkiyet halinin paylı mülkiyete çevrilmesinin ilk ve başlıca yolu, taşınmazın bulunduğu yerde bulunan Sulh Hukuk Mahkemesinde Elbirliğiyle mülkiyetin paylı mülkiyete çevrilmesi davası açmaktır. İşbu dava terekede yer alan malların tamamı ya da bir kısmı hakkında açılabilmektedir. Yine mirasçıların biri ya da bir kaçı, diğer mirasçılara karşı bu davayı açabilmektedirler. Bu davanın açılmasının ardından Sulh Hukuk Mahkemesi, davalılara mülkiyet halinin değiştirilmesine ilişkin itirazlarının bulunup bulunmadığının mahkemeye bildirilmesi için bir ihtarname bir tebligat göndermektedir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken husus şudur ki; davalılara gönderilen tebligatta 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 644. maddesinde belirtilen ihtarı içermesi gerekir. İhtarı içermeyen tebligatlar geçersiz kabul edilecektir.
Davalılar tarafından elbirliğiyle mülkiyet halinin devamını haklı kılacak geçerli bir itiraz sunulmaması ya da mirasçılardan birinin belirlenen süre içinde paylaşma davası açmaması halinde istem konusu mal üzerindeki elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesine karar verilir.
Elbirliğiyle mülkiyetin paylı mülkiyete çevrilmesi davasında Sulh hukuk Mahkemesince verilecek karar; infazda tereddüt yaratmayacak şekilde; her hissedarın payının ayrı ayrı gösterilmesi gerekir. Mirasçılık belgesindeki paylara atıfta bulunularak yazılı şekilde hüküm kurulması hatalı bir uygulama olacaktır. Sulh Hukuk Mahkemesinde verilen bu kararın kesinleşmesi durumunda artık elbirliğiyle mülkiyet hali sona erecek olup; paydaşlar paylı mülkiyete sahip olurlar.
- Elbirliğiyle mülkiyetin paylı mülkiyete çevrilmesinde bir diğer yolda; Tapu Müdürlüklerinde dönüşüm işlemleri yapılmasıdır. Mirasçılara intikali gerçekleşmiş taşınmazlarda, tüm paydaşların ilgili Tapu Müdürlüğü’ne birlikte başvuru yapmaları halinde yine taşınmazın mülkiyet halinde değişiklik yapılabilmektedir. Bu durum paydaşlardan birisinin tapu müdürlüğüne talepte bulunması ve diğer paydaşlarında bu dönüşüme onay vermesi ya da elbirliğiyle mülkiyetin paylı mülkiyete çevrilmesine muvafakat verildiğine dair noterlikten alınmış muvafakatname ile bu işlem gerçekleştirilebilir.
Tapuda paydaşların birlikte hareket etme şansı yoksa; yine ilgili tapu müdürlüğüne yapılacak başvuru sonrası tapu müdürlüğünce; tüm paydaşlara Tapu Müdürlüğünce 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümleri doğrultusunda tebligat yapılarak müşterek mülkiyet esasına göre tescil işlemleri yapılması gerekmektedir. Tapu ve Kadastro müdürlüğünün bu husustaki genelgesine göre, paydaşlara yapılan tebligat sonra 30 gün içerisinde paydaşlar tarafından bir itiraz olmaması ya da paylaşma davası açılmaması halinde; ilgili tapu müdürlüğünce elbirliğiyle mülkiyet paylı mülkiyete çevrilir. Tebligat sürecinde şunlara dikkat edilmesi gerekir.
Mirasçılardan fiil ehliyeti bulunmayanlar var ise; tebligat mirasçının kanuni temsilcisine yapılır.
Elden tebligatın yapıldığı veya taahhütlü tebligatın mirasçılarca tebellüğ edildiği tarih tebligat tarihi olarak kabul edilir ve itirazda bulunma ve dava açma süresi bu tarihte başlar.
Tebliğden itibaren 30 günlük süre sonunda gerekçe göstererek bir itiraz yapılmaz taşınmazın kayıtlı bulunduğu yerel mahkemeye (sulh hukuk mahkemesi) söz konusu taşınmaza dönük herhangi bir itiraz davası açılmamışsa veya paylaşma davası da açılmaz ise, bir veya birden çok mirasçının talebi ile “elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesi” işlemi gerçekleştirilecektir. Postada (vs.) oluşabilecek gecikmeler dikkate alınmayacaktır. Mirasçıya beyanda bulunmak için verilecek sürenin son günü resmi tatile rastlarsa süre tatilin bittiği ertesi gün son bulur.
Hangi Hallerde Tapu Müdürlüğünde Paylıya Çevirme İşlemi Yapılmaz?
Belirlenen süre içerisinde mirasçılardan birinin gerekçe göstererek itiraz etmesi veya paylaşma davasının açıldığının anlaşılması halinde herhangi bir işlem yapılmayacaktır.
Tebligat masrafları ilgilisince karşılanmaz ise, işlem yapılmayacaktır.
Elbirliği (iştirak) halindeki mülkiyete ilişkin dayanak kayıtlarında veraset belgeleri bulunamamış veya dayanak veraset belgeleri ile iştirak malikleri birebir eşleşmiyor ve Tapu Sicil Tüzüğüne göre hata düzeltilemiyor ise, talep karşılanmayacak mahkeme kararı istenecektir.
Tebligat esasınca paylı (müşterek) mülkiyet esasına göre intikal taleplerinde aynı murise ait farklı birden fazla mirasçılık belgesi sunulmuş ise işlem karşılanmayarak, mahkeme kararı istenecektir.
Paylı (müşterek) mülkiyet esasına göre intikal taleplerinde yapılacak tebligatlarda kanuni temsilcilerin kimlik tespiti yapılamaması veya kanuni temsilci olduklarına ilişkin dayanak belgelerin (mahkeme kararı vb.) bulunamaması durumunda işlem karşılanmayacaktır.
- Elbirliğiyle mülkiyetin paylı mülkiyete çevrilmesine ilişkin süreçler uzmanlık gerektirdiğinden alanında uzman bir avukattan destek almanızı tavsiye ederiz.
Önver Hukuk Bürosu olarak alanında uzman avukat kadromuzla dava ve işlemlerinizi takip edebilmemiz için bizimle iletişim kurabilirsiniz.
Av. Aleyna ÖNVER